Der jüngere Dichter macht sich folglich der gleichen Inkonsequenz schuldig, mag auch stimmen, was Lesky hervorhebt, daß im Alkestis-Drama das Brautlager realiter in Pherai zu denken ist, in den Trachinierinnen dagegen auf keinen Fall in Trachis. Über szenische Einfälle, die im Gegensatz zu anderen Voraussetzungen innerhalb ein und desselben Dramas stehen, einmal mit dem Mythos konform gehen, ein andermal nicht, sollte man seit dem Buch von Tycho Wilamowitz,217 nicht mehr rechten. Wird zu Beginn des sophokleischen Dramas mit der Heimstatt in Trachis der Verbannungsort in der Fremde bezeichnet zur Verdeutlichung von Deineiras Verlassenheit, so dient das ad hoc zum Ehelager erklärte Bett in der Selbstmordszene als der einzige Gegenstand, der zwischen den beiden Handlungs-trägern des Dramas vermittelt. Die kontroverse Diskussion um die Priorität eines der beiden Botenberichte hat mit den Arbeiten von Lesky und Schwinge den letzten Stand erreicht. Über die dort vorgebrachten Argumente sind die neueren Überlegungen von C.W. Müller218 und G.A. Seeck219 kaum hinausgekommen. Eher scheint eine Resignation eingetreten zu sein. Ich möchte die vielen Analysen der betreffenden Szenen nicht unnötig um eine weitere vermehren und weise daher lediglich auf die Darlegungen von C.W. Müller hin, der das wichtigste aus beiden Partien herausgenommen und mitein¬ander verglichen hat, stets unter gewissenhafter Berücksichtigung seiner Vorgän¬ger.22° Er deutet an, eine eventuelle Abhängigkeit der Trachinierinnen von der Alkestis könne höchstens auf den Umstand bezogen werden, daß bei Sophokles ungeklärt bleibt, "wie die Amme zu ihrem Wissen kommt".221 In Hinsicht auf OT 1241 ff., wo die Vorgänge im 064.to; ebenfalls berichtet werden (vgl. vor allem 1244-50), läßt sich jedoch eine solche Lösung nicht ohne weiteres vertreten: Wie der geye.Xo dort an sein Wissen gelangt ist, verschweigt er ebenfalls; nur seine Wissenslücken erhalten eine eigene Begründung (OT 1251 f.: A'TtC0; Ex (in6Xluzat./ I3oftiv yix.p EiGineetenv Qt$i ov, KTÄ.). - Mit einer anderen Beobachtung eröffnet Müller einen dramaturgischen Aspekt zur Lö¬sung des Problems: "Die Trennung von Haus und Dienerschaft ist der Sterbeszene mit dem Abschied von Admet und den Kindern als eigene Szene im Medium des Botenberichts vorgeschaltet und könnte, ohne daß dem Zuschauer damit eine not¬wendige Vorinformation verloren ginge, auch fehlen." (a.0. 52). G.A. Seeck weist gleichfalls auf diesen Umstand hin: "Im Unterschied zu den Trachinierinnen könnten sich in der Alkestis die Gatten selbst begegnen. Der symbolische Abschied vom Ehelager ist deswegen strenggenommen222 funktionslos." (a.0. 71). Kennzeichen einer sekundären Schöpfung ist die Umstellung eines traditionel¬len Elements im Drama. Wenn beispielsweise die zweite Herakles-Szene in der Mitte der Alkestis (747 ff.) durch die Chorlosigkeit das Merkmal einer Prologszene trägt, gebraucht der Dichter an dieser Stelle ein konventionelles Mittel in spiele¬rischer Weise. Ein ähnliches Beispiel für die Anspielung auf eine feste Form ist z.B. auch der Botenbericht vom Tod des Orest in der sophokleischen Elektra. Er greift zwar zurück auf jene Erfindung der Todesnachricht in den Choephoren des Aischylos, die ebenfalls dem eigentlichen dramatischen Höhepunkt vorausgeht. Aber die aischyleische Version bestand nicht in einem ausführlichen Bericht, son¬dern nur in der bloßen Mitteilung des Todes (Cho. 674-90). Berichte über die nä¬heren Umstände eines Todesfalls stellen gewöhnlich den Endpunkt einer Handlung dar (z.T. mit anschließender Leichenschau).223 Durch die Versetzung des epischen Elements von seinem ursprünglichen Ort an eine frühere Stelle des Dramas, die der dramatischen Entwicklung der Tragödie selbst vorausgeht, beraubt der Dichter es seiner eigentlichen Funktion. Sophokles tat dies zweifellos, um die Erzählung des alten Pädagogen in der Elektra zu einem großen Truggebilde ausschmücken zu können, wodurch sich der Bericht gleich zweimal als sekundär verrät: (1) Geschildert wird, breit ausgemalt, nur die Fiktion eines Todes. (2) Die Schilderung bildet den Anfangspunkt und nicht den Abschluß einer Handlung. K. Reinhardt zieht als eine der möglichen dramaturgischen Vorlagen für die vorliegende Partie den Hippolytos des Euripides in Betracht. Tatsächlich ist eine Vergleichbarkeit in der Verwendung der Berichtform und auch teilweise im Sujet des "Todesrennens" gegeben:224 "Was an Mitteln z.B. in der Euripideischen Erzäh¬lung von dem Todesrennen des Hippolytos zur Darstellung der Wahrheit aufge¬wandt wurde, wird jetzt verwandt auf die Ausschmückung des herzbrechenden, das Böse zum Triumph lockenden falschen Scheines. Als äußeres Zeichen für die Bei den Botenberichten über den Abschied der Herrin vom Haus in den Trachinierinnen und in der Alkestis ist ein ebensolches Verhältnis feststellbar. Während bei Sophokles der Tod der Abschiednehmenden im Bericht eine wesent¬liche Rolle spielt und als sein eigentlicher Zielpunkt bezeichnet werden kann, behält sich Euripides die Sterbeszene für das nachfolgende Epeisodion vor. Schon die Einleitung zu den epischen Schilderungen unterscheiden sich wesentlich von¬einander. Die Amme gibt Deianeiras Tod schon bekannt, bevor sie berichtet, wie ihre Herrin ihn eigenhändig herbeiführte (897: g8paae.): 1343nice Mitävetpa navvatecrriv böiosv Curao.6'w E doctvirrov no86;. (Tr. 874 f.). In der euripideischen Konzeption wird die Lage der Todgeweihten aber eigen¬tümlich in der Schwebe gehalten (Alk. 141): Kai'.07)aav ebrEiv Kai Oavoixrav gabt aot. Daß Euripides den Sterbevorbereitungen225 der Alkestis den obligatorischen Botenbericht gewidmet hat, ist an sich schon erstaunlich. Auf diese Weise läßt er die Titelheldin in der ersten Dramenhälfte zweimal Abschied nehmen.226 Der Botenbericht konkurriert in gewissem Sinne mit der Sterbeszene coram publico. Denn er bezieht sich auf einen Tragödienhöhepunkt, wie wir ihn in der Schilderung des Todes der Deianeira noch greifbar vor uns haben, so daß die Folge der euripideischen Epeisodien tragisch eingestimmt wird. Da der Dichter hierbei das Formelement "Botenbericht" bereits einmal zum Einsatz gebracht hat, kann er am Ende des Dramas gut auf einen Bericht, der den Ringkampf des Herakles mit dem Tode zum Gegenstand gehabt hätte, verzichten. Vielleicht liegt hierin die eigentliche Absicht des vorgezogenen Botenberichts begründet. Die Beschreibung eines Kampfes mochte eher an Satyrspiele erinnert haben. Der Bericht über die letzten Verrichtungen der Alkestis in ihrem Hause und über ihren Abschied vom Ehelager ist eine klare Tragödienreminiszenz.

Ο νεότερος ποιητής είναι επομένως ένοχος για την ίδια ασυνέπεια, παρόλο που ισχύει αυτό που τονίζει ο Lesky: στο δράμα της Άλκηστης το κρεβάτι της νύφης είναι πιο ρεαλιστικό να το σκεφτεί κανείς στο Pherai, αλλά στις Τραχίνιες δεν είναι σίγουρα στο Trachis. Από το βιβλίο του Tycho Wilamowitz, 217, θα πρέπει να μιλήσουμε για σκηνικές ιδέες που έρχονται σε αντίθεση με άλλα προαπαιτούμενα μέσα στο ίδιο δράμα, άλλοτε συμβατές με τον μύθο, άλλοτε όχι δεν είναι πλέον σωστό. Αν στην αρχή του σοφόκλειου δράματος το σπίτι στην Τραχή είναι ο τόπος εξορίας σε μια ξένη χώρα για να απεικονίσει την εγκατάλειψη της Deineira, το κρεβάτι στη σκηνή της αυτοκτονίας, που είχε χαρακτηριστεί ad hoc ως συζυγικό κρεβάτι, χρησιμεύει ως το μόνο αντικείμενο που μεσολαβεί μεταξύ οι δύο πρωταγωνιστές του δράματος . Η αμφιλεγόμενη συζήτηση για την προτεραιότητα μιας από τις δύο αναφορές αγγελιοφόρων έχει φτάσει στο τελικό της στάδιο με το έργο των Lesky και Schwinge. Οι πιο πρόσφατοι προβληματισμοί του C.W. σχετικά με τα επιχειρήματα που προβάλλονται εκεί. Müller218 και G.A. Ο Seeck219 μόλις βγήκε έξω. Αν μη τι άλλο, φαίνεται ότι έχει ξεκινήσει η παραίτηση. Δεν θέλω να προσθέσω άσκοπα στις πολλές αναλύσεις των επίμαχων σκηνών και επομένως απλώς να αναφερθώ στις εξηγήσεις του C.W.Müller, ο οποίος έβγαλε τα πιο σημαντικά πράγματα και από τους δύο αγώνες και τα συνέκρινε μεταξύ τους, πάντα με ευσυνείδητη εκτίμηση των προκατόχων του.22° Προτείνει ότι μια πιθανή εξάρτηση των Τραχινίων από την Άλκηστη μπορεί το πολύ να σχετίζεται με το γεγονός ότι Αυτό που παραμένει ασαφές για τον Σοφοκλή είναι «πώς τη γνωρίζει η βρεγμένη νοσοκόμα».221 Όσον αφορά το Ο.Τ. Αναφέρονται επίσης (βλ. ιδιαίτερα 1244-50), αλλά μια τέτοια λύση δεν μπορεί να υποστηριχθεί εύκολα: επίσης σιωπά για το πώς ο geye.Ο Xo απέκτησε τις γνώσεις του εκεί. μόνο τα κενά του στη γνώση λαμβάνουν τη δική τους αιτιολόγηση (ΟΤ 1251 στ.: A'TtC0· Ex (in6Xluzat./ I3oftiv yix.p EiGineetenv Qt$i ov, KTÄ.). - Με μια άλλη παρατήρηση, ο Müller ανοίγει μια δραματουργική πτυχή για να λύσει το πρόβλημα: «Ο χωρισμός του σπιτιού και των υπηρετών προηγείται της σκηνής του θανάτου με τον αποχαιρετισμό στον Admet και τα παιδιά ως ξεχωριστή σκηνή στο μέσο της αναφοράς του messenger και θα μπορούσε, χωρίς λείπει επίσης ο θεατής για να χαθούν οι απαραίτητες προηγούμενες πληροφορίες». (α.0. 52). Γ.Α. Ο Seeck επισημαίνει και αυτό το γεγονός: «Σε αντίθεση με τους Τραχινίους Οι σύζυγοι μπορούσαν να συναντηθούν στην Άλκηστη.Το συμβολικό Αυστηρά μιλώντας, το αποχαιρετισμό στο στρατόπεδο του γάμου είναι επομένως, αυστηρά μιλώντας, 222 χωρίς λειτουργία." (α.0. 71). Το χαρακτηριστικό μιας δευτερεύουσας δημιουργίας είναι η μετατροπή ενός παραδοσιακού στοιχείου στο δράμα. Για παράδειγμα, εάν το δεύτερη σκηνή του Ηρακλή στο μέσο της Άλκηστης (747 κ.ε.) Επειδή η έλλειψη χορωδίας έχει τα χαρακτηριστικά σκηνής προλόγου, ο ποιητής χρησιμοποιεί μια συμβατική συσκευή με παιχνιδιάρικο τρόπο σε αυτό το σημείο. Ένα παρόμοιο παράδειγμα της νύξης ενός Η σταθερή μορφή είναι, για παράδειγμα, η αγγελιαφόρος αναφορά του θανάτου του Ορέστη στη Σοφοκλέεια Ηλέκτρα. Είναι αποτελεσματική πίσω στην εφεύρεση της είδησης του θανάτου στη Χοηφόρα του Αισχύλου, η οποία επίσης προηγείται της πραγματικής δραματικής κορύφωσης. Αλλά η αισχυλική εκδοχή έκανε δεν συνίστανται σε μια λεπτομερή αναφορά, αλλά μόνο στην απλή επικοινωνία του θανάτου (Χο. 674-90).Οι αναφορές για τις πιο κοντινές συνθήκες ενός θανάτου αντιπροσωπεύουν συνήθως το τελικό σημείο μιας δράσης (μερικές φορές με μια επακόλουθη νεκροψία).223 Από μετακινώντας το επικό στοιχείο από την αρχική του θέση σε ένα προγενέστερο σημείο του δράματος, που προηγείται της δραματικής εξέλιξης της ίδιας της τραγωδίας, κλέβεται ο ποιητής του δίνει την πραγματική του λειτουργία.Ο Σοφοκλής το έκανε αναμφίβολα για να μπορέσει να εξωραΐσει την ιστορία του παλιού παιδαγωγού στην Ηλέκτρα σε μια μεγάλη ψευδαίσθηση, πράγμα που σημαίνει ότι η έκθεση αποκαλύπτεται ότι είναι δευτερεύουσα δύο φορές: (1) Περιγράφεται μόνο η μυθοπλασία ενός θανάτου, η οποία απεικονίζεται ευρέως. (2) Η περιγραφή είναι το σημείο εκκίνησης και όχι το τέλος μιας δράσης. Ο Κ. Ράινχαρντ θεωρεί τον Ιππόλυτο του Ευριπίδη ως ένα από τα πιθανά δραματουργικά μοντέλα για τον παρόντα ρόλο. Στην πραγματικότητα, υπάρχει συγκρισιμότητα στη χρήση της φόρμας αναφοράς και επίσης εν μέρει στο θέμα της «κούρσας θανάτου»:224 «Ποιοι πόροι χρησιμοποιήθηκαν για την αναπαράσταση της αλήθειας, για παράδειγμα στην Ευριπίδεια ιστορία της φυλής θανάτου του Ιππόλυτου , χρησιμοποιούνται πλέον η διακόσμηση της σπαρακτικής ψεύτικης εμφάνισης που παρασύρει το κακό να θριαμβεύσει.Ως εξωτερικό σημάδι για την Ανάλογη σχέση παρατηρείται και στα αγγελιοφόρα για την αποχώρηση της ερωμένης από το σπίτι στις Τραχίνιες και στην Άλκηστη. Ενώ στον Σοφοκλή ο θάνατος αυτών που αποχαιρετούν παίζει ουσιαστικό ρόλο στην έκθεση και μπορεί να περιγραφεί ως ο πραγματικός προορισμός του, ο Ευριπίδης επιφυλάσσει τη σκηνή του θανάτου για το επόμενο Επεισόδιο.Ακόμη και η εισαγωγή στις επικές περιγραφές διαφέρει σημαντικά μεταξύ τους. Η βρεγμένη νοσοκόμα ανακοινώνει το θάνατο της Deianeira πριν αναφέρει πώς τον έφερε η ερωμένη της με τα ίδια της τα χέρια (897: g8paae.): 1343 ωραία Mitävetpa navvatecrriv böiosv Curao.6'w E doctvirrov no86;. (Τρ. 874 στ.). Στην ευριπίδεια αντίληψη, ωστόσο, η κατάσταση των καταδικασμένων να πεθάνουν διατηρείται περιέργως σε αγωνία (Αλκ. 141): Kai'.07)aav ebrEiv Kai Oavoixrav gabt aot. Το γεγονός ότι ο Ευριπίδης αφιέρωσε την υποχρεωτική αγγελιαφόρο αναφορά στις προετοιμασίες της Άλκηστης για τον θάνατο225 είναι από μόνο του εκπληκτικό. Με αυτόν τον τρόπο αφήνει την ηρωίδα του τίτλου να αποχαιρετήσει δύο φορές στο πρώτο μισό του δράματος.226 Η αναφορά του αγγελιοφόρου ανταγωνίζεται κατά κάποιο τρόπο τη σκηνή του θανάτου coram publico. Διότι αναφέρεται σε μια τραγική κορύφωση, όπως μπορούμε ακόμη να συλλάβουμε στην περιγραφή του θανάτου της Δηιάνειρας, έτσι ώστε η αλληλουχία των ευριπίδειων επεισοδίων να συντονίζεται τραγικά. Εφόσον ο ποιητής έχει ήδη χρησιμοποιήσει το επίσημο στοιχείο «αναφορά αγγελιοφόρου» μία φορά, στο τέλος του δράματος μπορεί εύκολα να το κάνει χωρίς μια αναφορά που θα είχε να κάνει με τον αγώνα του Ηρακλή με τον θάνατο. Ίσως αυτή είναι η πραγματική πρόθεση της πρώιμης αναφοράς του messenger.Η περιγραφή ενός αγώνα μπορεί να θύμιζε περισσότερο σατυρικά έργα. Η αναφορά για τις τελευταίες δραστηριότητες της Άλκηστης στο σπίτι της και για την αποχώρησή της από το στρατόπεδο γάμου θυμίζει ξεκάθαρα τραγωδία.